کالا های عمومی

کالا های عمومی

فهرست

1.     مقدمه

2.     هدف پژوهش

3.     تعریف

4.     وی‍‍ژگی ها

5.     انواع

6.     مشکلات مربوط به کالاهای عمومی

7.     تفاوت کالا عمومی با کالاهای دیگر

8.     رابطه کالا عمومی با فقر

9.     تولید بهینه کالا عمومی

10.       پدیده ی سوار مجانی در مورد کالاهای عمومی

11.       منابع

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع:

کالاهای عمومی

گردآورندگان:

افشین سجادی، محسن دادخواه

نام استاد:

آقای دکتر رسول بیدرام

نام درس:

اقتصاد شهری

رشته:

ترم اول مهندسی شهرسازی

نام دانشگاه:

هنر اصفهان

نیمسال اول 89-88

فهرست

1.     مقدمه

2.     هدف پژوهش

3.     تعریف

4.     وی‍‍ژگی ها

5.     انواع

6.     مشکلات مربوط به کالاهای عمومی

7.     تفاوت کالا عمومی با کالاهای دیگر

8.     رابطه کالا عمومی با فقر

9.     تولید بهینه کالا عمومی

10.       پدیده ی سوار مجانی در مورد کالاهای عمومی

11.       منابع

مقدمه

یکی از موضوعاتی که در علم اقتصاد دارای اهمیت بالایی است بحث کالاهای عمومی می باشد .همان طور که از نام آنها مشخص است کالاهای عمومی کالاهایی هستندکه عموم مردم از آنها استفاده می کنند. اما از آنجا که این کالاها مورد استفاده عموم مردم قرار می گیرند ، پس همواره با جمعیت زیادی از مخاطبان این کالاها که به نوعی با این نوع کالاها مرتبط هستند ، سر و کار داریم.

هدف

هدف از این پژوهش، بررسی جنبه های مختلف در مورد کالاهای عمومی و مسایل مربوط به بازار این نوع کالاهاست.

تعریف                                              

کالای عمومی کالایی است که در مقداری مشخص برای همه استفاده کنندگان آن ارائه می شود. بعضی از کالاهای عمومی به گونه ای هستند که یکی از دو مشخصه فوق را ندارند. فرضا کالاهایی که نمی توان یک نفر را از مصرف آن بازداشت اما مصرف یک نفر ، میزان دسترسی دیگران به این کالا را کاهش می دهد. مثل: جاده، ساحل عمومی ، ماهیگیری،  امنیت عمومی پلیس، ارتش و تلویزیون‌های آنتنی و...

کالاهای عمومی کالاهایی هستند که رقابت‌پذیر نبوده و استفاده یک شخص ازآنها باعث کاهش مقدار کالا یا خدمت برای سایر اشخاص نمی‌شود. همچنین تفکیک میان منافع این گروه از کالاها و تخصیص آن به اشخاصی خاص امکان پذیر نیست، مانند برنامه‌های تلویزیونی که به طور همزمان برای همه پخش شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عبارت دیگر استفاده یک نفر اضافی با کاهش مصرف فرد دیگر همراه نخواهد بود. اگر بخش خصوصی اقدام به تولید چنین کالاهایی کند، نمی‌تواند هزینه این کالاها و خدمات را از طریق فروش در بازار جبران کند. پس دولت باید در این موارد وارد عمل شده و به تولید این کالاها و خدمات اقدام نماید. بنابراین کارایی عملکرد دولت در این بخش بسیار مهم است و می‌تواند آئینه تمام نمای رفتار دولت در هر جامعه‌ای باشد. بهترین شاخص عملکرد دولت هم کارایی است. در مواردی دولت با کارایی تخصیصی روبه‌رو است و در مواردی با کارایی تطبیقی. اما این عملکرد نمی‌تواند توسط کالاهای واسطه اندازه‌گیری شود بلکه باید از طریق محصولات نهایی محاسبه شود.

وی‍‍ژگی ها

• کالای عمومی دارای دو ویژگی است: نمی توان هیچ فردی را از مصرف آن باز داشت و همچنین مصرف یک نفر، میزان دسترسی دیگران به این کالا را کاهش نمی دهد. مثلا شبکه های رادیو و تلویزیون یا هوایی که تنفس می کنیم.

انواع کالا

• کالاها را میتوان با توجه به دو خاصیت رقابت پذیری و قابلیت تخصیص منافع به چهار گروه تقسیم نمود:

-1کالاهای گروه A: رقابت پذیری و قابلیت تخصیص منافع را دارند: کالاها و خدمات خصوصی مثل پیراهن، مداد و ... اینگونه هستند.
• برای در اختیار گرفتن کالاهای خصوصی رقابت لازم است. چون مثلا ً اگر 5 عدد پیراهن داشته باشیم و 6 نفر باشیم، کسانی در این رقابت برنده می شوند که قیمت های بالاتر را می توانند بپردازند. از طرفی کالاهای خصوصی کالاهایی هستند که کاملا ً منافع آن را می توان به خود اختصاص داد به نحوی که استفاده یکی مانع از استفاده دیگری میباشد.
• 2- کالاهای گروه D: غیر قابل رقابت بوده و منافع آنها غیر قابل تخصیص میباشد. کالاهای عمومی خالص مثل برنامه تلویزیون اینگونه هستند.
• 3- کالاهای گروه C : غیر قابل رقابت بوده ولی منافع آنها قابل تخصیص است. کالاهای عمومی که در استفاده از آن محدودیتی لحاظ شده است مانند عبور از پل، عبور از بزرگراه و ... با پرداخت عوارض مربوطه.
4- کالاهای گروه B : رقابت پذیر هستند ولی منافع آنها غیر قابل تخصیص است. کالای عمومی هنگامی که رقابت در آن وجود داشته باشد ولی منافع آن قابل تخصیص نباشد مانند عبور از بزرگراهی که دچار شلوغی و ازدحام است و عوارضی برای استفاده از آن اخذ نمیشود، از اینگونه است. (دکتر پژویان)

مشکلات مربوط به کالاهای عمومی

یکی از مشکلات مربوط به کالای عمومی ضایع شدن تدریجی بعضی از این کالاها در اثر استفاده عموم است که به آن تراژدی کالاهای عممی مشترک گفته می شود. راجع به تراژدی کالاهای عمومی که بصورت مشترک مصرف می شوند و در اثر استفاده مردم، رفته رفته ضایع شده و از بین می روند به کلاس توضیح دهید. فرضا از دانش آموزان بخواهید یک چراگاه عمومی را در نظر بگیرند که همه افراد حق دارند گوسفندان خود را برای چرا به آنجا ببرند. در اثر چریدن گوسفندان به تدریج این چراگاه از بین خواهد رفت و دیگر قابل استفاده نخواهد بود. مواردی از این دست بسیار است که هر خانوار حق استفاده از منبعی عمومی را دارد. اما به تدریج این منبع در اثر استفاده و اتلاف مردم از بین می رود و قابل استنفاده نخواهد بود.

تفاوت کالا عمومی با کالاهای دیگر

کالاهای عمومی:
کالای عمومی در برابر کالای خصوصی قرار دارد . کالای خصوصی به کالای کمیابی اطلاق می شود که مصرف آن توسط یک نفر مانع از مصرف همزمان آن ها توسط دیگران می شود.درمقابل کالای عمومی کالایی است که مصرف آن توسط یک فرد مانع از مصرف همزمان آن توسط دیگری نمی شود. (دکتر دادگر)

رابطه کالا عمومی با فقر

بررسی دلایل فقر عمومی و نتایج اقتصادی و اجتماعی آن همواره یکی از موضوعات مورد علاقه محققان و اقتصادانان بوده است. این علاقه در سال‌های اخیر بیشتر شده است. بعضی برآنند که وظیفه دولت است تا با اجرای برنامه‌های ضدفقر به تنگدستان و مستمندان به طور مستقیم و یا غیرمستقیم کمک کند. این نظر در فرهنگ ایرانی و دین مبین اسلام همواره تشویق شده است که افراد به صورت انفرادی و یا گروهی از طریق دولت منتخب خود, در متوازن کردن توزیع درآمد کوشیده و حداقل زندگی را برای شهروندان فراهم آورند. نبود فقر در جامعه در واقع یک نوع کالای عمومی است. کالاهای عمومی دارای دو خصیصه متمایز از کالاهای خصوصی هستند: اول این که مشکل و یا غیرممکن است که افراد را از مصرف و تمتع از کالاهای عمومی تولید شده بازداشت, حتی اگر برای مصرف خود هیچ وجهی نپرداخته باشند. دومین خصیصه کالاهای عمومی آن است که همه مصرف‌کنندگان می‌توانند آن را به طور کامل مورد استفاده قرار دهند, بدان معنا که مصرف یک مصرف‌کننده از مصرف دیگران نمی‌کاهد. در مورد نبود فقر در جامعه باعث خشنودی همه می‌شود ولی چون نمی‌توان مصرف‌کنندگان را که هیچ کمکی در این کاهش فقر نداشته‌اند از این لذت بازداشت، اکثر افراد از پرداخت کمک به طور داوطلبانه به اندازه کافی طفره می‌روند و انتظار دارند که دیگران برای آن هزینه پرداخته و آنها به طوررایگان                 (free Rider)از آن بهره ببرند.

تولید بهینه کالاهای عمومی :
 پل ساموئلسن معتقد است که یک سطح بهینه ای در تولید کالاها و خدمات عمومی وجود دارد.
برای کالاهای خصوصی منحنی تقاضای بازار جمع افقی منحنی های تقاضای فردی است، در حالیکه برای کالاها و خدمات عمومی منحنی تقاضای کل (فایده نهایی) از جمع عمودی منحنی های تقاضای تک تک اشخاص به دست می آید.
به عقیده ساموئلسن، سطح تولید کارآمد کالای عمومی در0G تعیین می شود یعنی در جایی که مجموع فواید نهایی کالای عمومی برای دو شخص استفاده کننده برابر هزینه نهایی تولید است .

پدیده ی سوار مجانی در مورد کالاهای عمومی:
کالای عمومی یک خصوصیت قابل توجه دیگر دارد که در عرف مالیه عمومی و اقتصاد بخش عمومی به"سواری مجانی"معروف است.مفهوم کلی سواری مجانی این است که افراد و یا گروههایی از کالا یا خدمتی استفاده کنند، بدون آنکه در هزینه تامین و تدارک آن سهیم باشند. (دکتر دادگر)
• برای یک بنگاه خصوصی که در جهت کسب حداکثر سود عمل می کند باید امکان تفکیک منافع و تخصیص آن وجود داشته باشد تا مبادرت به تولید یک کالا و یا خدمت بنماید.
• او باید بتواند منافع کالا را به کسانی که قیمت آن را می پردازند تخصیص دهد و آنان که از پرداخت ممانعت می کنند را از استفاده محروم نماید.
• در مورد کالاهای عمومی این نکته اهمیت دارد که حتی اگر امکان تخصیص منافع با هزینه ای معقول ممکن باشد، منع استفاده از آن برای عده ای، غیر اقتصادی خواهد بود، چون هزینه نهایی استفاده از کالاهای عمومی خالص، صفر است یعنی اضافه شدن یک استفاده کننده دیگر هزینه جدیدی ایجاد نخواهد کرد. (دکتر پژویان)

منابع:

1.   نقش دولت در تخصیص منابع -مقایسه ای بر فصل 4 کتاب دکتر پژویان و دکتر دادگر -گرداورنده : نسرین افتخاری طرقی

2.  روزنامه دنیای اقتصاد، شماره: 1921، یکشنبه 26 مهر 1388 (29شوال 1430)

3.  سایت  ویکی پدیا<اقتصاد <کالاهای عمومی